برگزاری اولین همایش ملی حکمرانی در نظام تعلیم و تربیت به مناسبت چهلمین سالگرد شورای عالی انقلاب فرهنگی

حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در همایش حکمرانی و سیاستگذاری نظام تعلیم و تربیت که صبح امروز در دانشگاه فرهنگیان برگزار شد، ضمن گرامیداشت یاد همه شهدای آموزش و پرورش، از جمله معلمان، کارمندان و دانش‌آموزان شهید و به‌ویژه شهیدان رجایی و باهنر، به اهمیت این نشست و تلاش‌های صورت گرفته برای برپایی آن اشاره کرد.
وی از وزیر آموزش و پرورش، رئیس دانشگاه فرهنگیان، دبیر همایش و تمامی دست‌اندرکاران و معلمان حاضر در جلسه تقدیر کرد و از معلمان و مدیران مقاطع ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان شهرستان دزفول که در آنجا درس آموخته است، یاد کرد و از درگذشت برخی از آنان ابراز تأسف کرد و برای معلمان زنده آرزوی سلامت داشت.

موفقیت نظام تعلیم و تربیت پس از انقلاب
استاد خسروپناه با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری که در این نشست به نمایش درآمد، تصریح کرد: آیا نظام تعلیم و تربیت ما پس از انقلاب موفق بوده یا خیر؟ خروجی تعلیم و تربیت ما در کشور در این نشست‌ها و حضور وزرای آموزش و پرورش به وضوح دیده می‌شود. دستاوردهایی چون حضور معلمان و دانش‌آموزان در دوران دفاع مقدس و مدافعان حرم و همچنین پیشرفت‌های علمی کشور، نشان می‌دهد که این دستاوردها تنها در دانشگاه‌ها نمایان نمی‌شوند، بلکه ادامه‌دار و پایدار در نظام آموزش و پرورش هستند.

وی به برگزاری اردوهای جهادی اشاره کرد و افزود: در سال گذشته بیش از یک میلیون معتکف داشتیم که حدود ۶۰ درصد آنان دانش‌آموزان بودند. همچنین در اربعین هم همین روند مشاهده می‌شود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خواستار آن شد که ظرفیت‌های مثبت و اثرگذار آموزش و پرورش دیده شود و زحمات گذشته و حال مدیران و معلمان مورد توجه قرار گیرد و همچنین پیشنهاد داد تا این تجارب در قالب مستندهای آموزشی منتشر و به سایر مدیران منتقل شود.

کافی نبودن وضعیت فعلی نظام تعلیم و تربیت
استاد خسروپناه به پرسش درباره کافی بودن وضعیت موجود نظام تعلیم و تربیت پاسخ داد و گفت: قطعاً وضعیت فعلی کافی نیست و فاصله زیادی با وضعیت مطلوب داریم. شورای انقلاب فرهنگی پس از دو جلسه تحقیقاتی، در دولت چهاردهم به چهار اولویت در حوزه آموزش و پرورش رسید که شامل عدالت آموزشی، کیفیت بخشی به نیروهای انسانی، تحول آموزش و پرورش با نگاه به فناوری‌های پیشرفته و تحول امور پرورشی و تربیتی هستند.

وی افزود: این اولویت‌ها بعد از تحقیقات پیمایشی و نظرسنجی که مرکز رصد ما انجام داد، مشخص شدند و از مجموعه مراکز رصد استفاده شده است. کشور به این چهار اولویت رسید و ما در انقلاب فرهنگی چهارم این اولویت‌ها را دنبال می‌کنیم. ستاد تعلیم و تربیت شورا با کمک شورای عالی آموزش و پرورش و وزارت آموزش و پرورش ان‌شاءالله این اولویت‌ها دنبال می‌شود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تاکید کرد: مدل حکمرانی ما هرم‌گونه نیست که عده‌ای در شورا تصویب کنند و وزیر اجرا کند، بلکه تمام راهکارها و راه‌حل‌ها از بدنه آموزش و پرورش گرفته می‌شود و پس از جمع‌بندی در ستاد تعلیم و تربیت، در صحن شورای عالی آموزش و پرورش ارائه می‌گردد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به فعال‌سازی مجموعه‌های فنی و تخصصی در استان‌ها و مشارکت جدی فعالان تعلیم و تربیت در این نشست، ابراز امیدواری کرد که این چهار اولویت به‌طور جدی دنبال شود تا تحول واقعی در نظام تعلیم و تربیت کشور رخ دهد.

چگونگی تحقق اهداف نظام تعلیم و تربیت
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در ادامه سخنان خود در همایش حکمرانی تعلیم و تربیت، به برخی از راهکارهای عملی برای تحقق اهداف نظام تعلیم و تربیت اشاره و پیشنهاداتی را مطرح کرد.

وی در ابتدا تاکید کرد که برای تحقق اهداف نظام تعلیم و تربیت، نیاز به تدوین الگوی جامع و مشخصی برای تعلیم و تربیت و تکریم معلمان و مربیان داریم. تربیت معلم باید با نگاه جامع به تعلیم، تربیت و تکریم همراه باشد. این الگو باید مدون و به مرحله اجرا برسد.
استاد خسروپناه به اهمیت الگوی تربیت و پرورش متربیان و متعلمان نیز اشاره کرد و گفت که این الگو تا حد زیادی تدوین شده، اما اجرای آن نیاز به تلاش بیشتری دارد.

وی همچنین بر لزوم مهارت‌ورزی دانش‌آموزان تاکید کرد و گفت: مهارت‌ورزی باید در مدارس، نه تنها در هنرستان‌ها، بلکه در مدارس عمومی نیز ترویج شود. ایجاد کارگاه‌های مهارت‌آموزی در مدارس می‌تواند به این هدف کمک کند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه، ضرورت به‌روزرسانی برنامه درسی را مورد اشاره قرار داد و افزود: برنامی باید به‌طور مداوم بازنگری شود تا با تغییرات زمانه هماهنگ باشد.

همچنین وی از توزیع عادلانه امکانات و منابع انسانی در مدارس سخن گفت و اظهار کرد: توزیع عادلانه امکانات در مدارس مناطق مختلف کشور، به‌ویژه در شهرستان‌ها و روستاها، بسیار مهم است.

استاد خسروپناه در مورد چگونگی تأمین منابع مالی برای این اهداف گفت: در حال حاضر، آموزش و پرورش باید از حمایت‌های بیشتری از سوی هلدینگ‌ها و بخش‌های اقتصادی برخوردار باشد. برخی هلدینگ‌های موفق باید به‌طور خاص در تأمین منابع مالی آموزش و پرورش مشارکت کنند. این رویکرد می‌تواند منبع درآمدی ثابت برای این وزارتخانه باشد.

وی همچنین بر حضور گسترده خیرین و خانواده‌ها در حمایت از نظام تعلیم و تربیت تاکید کرد و گفت: خیرین نقش بسیار مهمی در تقویت این نظام دارند و باید از ظرفیت‌های آنان به‌طور بهینه استفاده کرد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان افزود: برای تقویت این راهکارها، استفاده از فناوری‌های نوین، به‌ویژه هوش مصنوعی، می‌تواند کمک‌کننده باشد. این تکنولوژی می‌تواند در تامین عدالت آموزشی در مناطق محروم نقش بسزایی داشته باشد.

وی سخنان خود را با شعری از یک شاعر ایرانی به پایان رساند و گفت: «ای معلم بوی باران می‌دهیم، در خزان درس بهاران می‌دهید، ساعتی از عشق می‌گویی سخن، ساعتی هم درس ایمان می‌دهیم.»

استاد خسروپناه در نهایت از تمامی دست‌اندرکاران و معلمان خواست تا با همت جمعی و مشارکت فعالانه، به تحقق این راهکارها و تحول نظام تعلیم و تربیت کشور کمک کنند.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه فرهنگیان به نقل از مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش، علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش یکشنبه ۱۸ آذر ماه در اولین همایش ملی حکمرانی در نظام تعلیم و تربیت که در محل پردیس نسیبه دانشگاه فرهنگیان برگزار شد، با اشاره به اینکه عدم موفقیت نظام تعلیم و تربیت به دلیل از هم گسیختگی ساختاری است، گفت: یعنی میان نظام تعلیم و تربیت خانواده، آموزش و پرورش و نظام دانشگاهی هیچ پیوستگی وجود ندارد و هرکدام مسیر خود را پیش می‌رود.

وی با تأکید بر این‌که برخی بخش‌ها در این مجموعه، متولی مشخصی ندارد، افزود: باید برای نظام خانواده برنامه‌های راهبردی وجود داشته باشد تا میان خانواده، مدرسه و دانشگاه پیوند عمیقی برقرار شود. از این رو رفت و آمدهای نظری و علمی مبتنی بر دریافت‌ها و پاسخ‌های حوزه علمی به نظام تعلیم و تربیت وجود ندارد.

کاظمی افزود: امروز با شکاف‌های عمیقی در نظام تعلیم و تربیت از جمله شکاف فناورانه و مهارتی مواجه هستیم. موارد مطروحه چالش‌های اساسی نظام تعلیم و تربیت در حکمرانی است.

وزیر آموزش و پرورش با تأکید بر این‌که زمانی که یک  سند را وضع می‌کنیم باید به الزامات آن توجه کنیم، بیان کرد: وقتی سندی پیشرفته تدوین می‌شود والزامات قانونی آن مهیا نمی‌شود در نهایت با عدم حکمرانی خوب مواجه می‌شویم، لذا با نوشته‌ها، راهبردها و راهکارها حکمرانی محقق نمی‌شود، برای حکمرانی مطلوب در نظام تعلیم و تربیت نیازمند ریل‌گذاری صحیح هستیم و ریل تحول در آموزش و پرورش اصلاح برنامه درسی است.

وی تصریح کرد: در برنامه هفتم نظام جمهوری اسلامی ایران حداقل ۳۸ حکم برای تغییر شاخص‌ها برای آموزش و پرورش در نظر گرفته شده ولی برای احکام و تکالیف مشخص شده ذره‌ای منابع پیش بینی نشده است.

وزیر آموزش و پرورش با انتقاد از این که نهادهایی که می‌توانند به حکمرانی مطلوب در آموزش و پرورش کمک کنند، مشخص نیستند، گفت: از مهم‌ترین راهبرهادهای سند تحول در فصل هشتم تقسیم کار ملی است. اما این تقسیم کار ملی محقق نشده است و هر آنچه آموزش و پرورش مطالبه کرده، کسی پای کار نیامده است. به عبارت دیگر در حکمرانی نظام تعلیم و تربیت دچار کوچک انگاری شدیم که این اقدام نمی‌تواند مسیر رسیدن به مقصد را  فراهم کند.

وی با تأکید بر این‌که آموزش و پرورش باید دغدغه همه نهادهای مؤثر باشد، خاطرنشان کرد: گاهی اوقات این همگرایی و پشتیبانی اتفاق نمی‌افتد و هزاران مداخله هم می‌شود و همان اندک حرکت در مسیر نیز یا منحرف و یا متوقف می‌شود.

کاظمی با بیان این‌که آموزش و پرورش ده‌ها خرده نظام دارد، گفت: مشکلات نیروی انسانی، منابع مالی، فضاهای آموزشی و... بخشی از آن‌ها هستند. اگر معتقد باشیم که مهم‌ترین مؤلفه در پیشبرد اهداف نظام تعلیم و تربیت، نیروی انسانی است باید وضعیت نیروی انسانی این وزارتخانه را مورد بررسی قرار داد که اکنون در چه وضعیت نامطلوبی قرار دارد.

وی افزود: باید بتوانیم با استاندارسازی فرآیندها به  تحقق مأموریت‌ها جامعه عمل بپوشانیم .

کاظمی با اشاره به این‌که گاهی اوقات سیاست‌هایی وضع شده که درست در جهت عکس حرکت سیاست‌های کلان و مطلوب حکمرانی نظام تعلیم و تربیت بوده است، گفت: وقتی به مسائل برون سازی برای یک حاکمیت مطلوب نگاه می‌اندازیم، متوجه می‌شویم از مسائل دورن و برون سازمانی رنج می‌برد.  در مسایل درون سازمانی نیازمند آن هستیم که مولفه‌ها در کنار یکدیگر برای تحقق ماموریت قرار بگیرند و هم‌افزا باشد. یعنی سند و قانون مدون و خوب در کنار سازمان‌های پیشتیبان و هم‌افزا و الزامات متناسب با این مأموریت و توانمندی‌های درونی آموزش و پرورش شکل بگیرد.

وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: در حالی که وقتی به درون آموزش و پرورش نگاهی می‌کنیم با  انبوهی از مشکلات لاینحل مواجه می‌شویم که یکی از آن‌ها بی‌ثباتی مدیریت است و حکمرانی مطلوب همواره از آن آسیب دیده است.

وی به تحلیلی از نحوه مواجه وزرای پیشین این وزارتخانه با سند تحول بنیادین اشاره کرد و گفت:  بررسی و تحلیل‌ها نشان می‌دهد که اکثر وزرا ؛ مسیرها را نیمه کاره رها کرده‌اند و از این روست که به نتیجه مطلوب و دلخواه نرسیده‌ایم .

کاظمی ادامه داد: معتقدم در کنار همه زیر نظام‌هایی که برای طی کردن این مسیر مهم و حیاتی و حکمرانی مطلوب در نظر گرفته شده است برنامه درسی در کانون توجه است. اساسی‌ترین مشکل ما در حرکت و رسیدن به اهداف«برنامه درسی مدرسه‌ای» است. آنهم به این دلیل که برنامه درسی متعلق به ۵۰ سال گذشته است .

وی تأکید کرد که تا امروز نتوانستیم در برنامه درسی تحول ایجاد کنیم و برای پر کردن خلاء موجود، بر منابع مالی، منابع انسانی، فضای آموزشی و ... تمرکز کرده‌ایم. در حالی که ریل تحول آموزش و پرورش  اصلاح برنامه درسی است. 

وزیر آموزش و پرورش باز طراحی ساختار و معماری نظام تعلیم و تربیت را ضروری دانست و گفت: هیچ پیوندی میان نهاد آموزش و پرورش و دانشگاه وجود ندارد و این گسست به دلیل نبود معماری جامعی از نظام تعلیم و تربیت کشور است.

وی با بیان این که مهم‌ترین سیاست و برنامه در تحقق حکمرانی مطلوب، تمرکز بر دانشگاه فرهنگیان است، افزود: معلم جای همه نداشته‌ای ما است واین نیازمند ساختن مسیر مناسب است.

وزیر آموزش و پرورش بر ارتقای جایگاه معلمان در عرصه‌های مختلف تأکید کرد و گفت: ارتقای جایگاه معلمان ما را در مسیر پیش رو، موفق خواهد کرد.

کاظمی با اشاره به تشتت، تکثر و تنوع در زیست بوم تعلیم و تربیت، اذعان داشت: این مسئله سبب انحراف اهداف نظام تعلیم و تربیت و تضعیف آن شده است. در بیرون این عرصه،  فعالیت صدها مؤسسات و نهادهای موازی است که مدعی هستند و آموزش و پرورش را به رسمیت نمی‌شناسند و برنامه درسی ویژه خود را دارند و این سبب شده است تا اهداف سند تحول به نتیجه دلخواه نرسیده و باید تکلیف آن‌ها مشخص شود.

وی ادامه داد: در درون نظام تعلیم و تربیت نیز تنوع و تکثر مدارس سبب شده تامعلمان و دانش آموزان نخبه به مجموعه‌های گلخانه‌ای کوچ کنند. از این رو مدارس دولتی ضعیف شده است. زیرا تمام ظرفیت‌های توانمندسازی مدارس دولتی از آن گرفته شده است. باید تلاش کرد تا این چالش اساسی برطرف و مسیرهای مشخص و هدفمند طراحی ومدارس به مسیر صحیحی هدایت شوند